Son güncelleme 7 Mayıs 2024 - 00:16
1877-78 Rus –Türk savaşından hemen önce ve savaş boyunca Rusya’dan on binlerce Müslüman, Osmanlı İmparatorluğuna geçti; karadan sınırı geçenlerin birçoğu Kürt idi. Savaş boyunca ve savaşın hemen sonrasında Osmanlı ülkesinden Rus ülkesine yapılmış Ermeni göçü, Ermenilerin, Osmanlı hükümetinden ya da yerli Türklerden korkması nedeniyle değil, Kürtlerden korkulması nedeniyledir. Savaş boyunca birçok Ermeni, Rusların yandaşı olarak davranmışlardı. Şimdi Ruslar çekip gittiğine göre, birçok Ermeni’de onların yanı sıra çekip gitmeyi zorunlu saydı.
38 Savaş boyunca ya da savaşın hemen sonrasında, Kafkasya’dan gelen Müslüman sığınmacıların toplam sayısı 70 000’in üzerindedir. Yerinden yurdundan olmuş Türklerin yanı sıra, şimdi Rusların eline geçen yörelerden gelme sığınmacıların bir haylisi de Kürtlerdi; ayrıca bir miktarı da Rusların kendilerini sürgüne gitme zorunda bırakmasından sonra Osmanlı ülkesinde iskân edilmiş olup şimdi yeniden göç etme zorunluluğuna düşmüş Kafkasyalı (Laz, Çerkez ve diğer Kafkas Müslümanlar)dağlı halklardı. Bunlar daha güneydeki bölgelere yerleşince, Van ve Erzurum vilayetlerin de yaşamakta olan Ermenilerle çatışmalara girdiler.39 Doğuda Müslümanlarla Ermeniler arasındaki bölünmenin derinliği, savaş sonrasında, savaş öncesindekinden daha faza oldu. Bu durum, savaş sırasında ve savaşın bitiminin hemen sonrasındaki dönemde olup bitenlerin, gerek Müslümanlarca gerek Ermenilerce Rus niyetlerinin idrak edilmiş bulunmasının ve Ermeni ayaklanmacı örgütlerin eylemlerinin sonucu idi. 40 1877-78 Rus-Türk savaşı sırasında ve onu hemen izleyen yıllarda Güneydoğu Anadolu’nun Ermenileri, tıpkı yerleşik Kürtler ve Türkler ve hatta Osmanlı askerleriyle devlet memurları gibi, Kürt aşiretlerinin elinden çok çektiler. Ermeniler, Kürt ayaklanmalarına kurban gitmişlerdi ve doğal eğilimleri, kuşkusuz, Osmanlı’nın devlet egemenliğinden kuşku duymak, ayrıca aşiretlerden nefret etmek olacaktı. Üstüne üstlük Sultan Abdülhamit’in 1891 yılında Kürtlerden oluşan Hamidiye süvari birliklerini kurması, mutlaka onların korkularını arttırmıştı. Her ne kadar Sultan’ın kafasından geçen, Rusların Kazak birliklerine benzer birlikler yaratmak idiyse de, Hamidiye birliklerini Ermeniler kümesini korumakla
görevlendirilmiş tilki olarak görmüş olmalıdırlar. Buna karşılık Hamidiye alaylarının kurulması, Kürtler üzerinde az çok denetim sağlamanın ve Ermeni ayaklanmasıyla baş etmeye hazır bir gücü el altında bulundurmanın tek çaresi gibi görünmüş olabilinirdi. 1879’a gelindiğinde, Ermeniler arasında, özellikle de genç kuşak, kentliler ve Ermeni papazları arasında, ulusçu duygular belirgin biçimde gelişmeye başlamıştı. Uluslu piyesler yazılıyor ve oynanıyordu. Ermeni piskoposlar bağımsızlıktan henüz söz etmeseler de, ulusal özerklikten ve kendi kimliğini belirtmekten yana olduklarını açıklıyorlardı. İstanbul Ermeni Patriğinin kendisi, apaçık, “Ermenistan’ın Osmanlı İmparatorluğundan ayrılmasını desteklemekteydi. İçeriği bu olan bir mektubu Bismarck ile diğer önderlere göndermişti ve kendi tasarısını, İngiliz Büyükelçisi Layard’a anlatmıştı. Layard ona “Ermenistan’da nüfusun çok büyük çoğunluğunun Müslümanlardan oluştuğunu “ anımsatmış ama Patrik Narses ona “Müslümanların Ermeniler tarafından yönetilmekle mutlu olacağı konusunda güvence vermişti”.
Ermeni ayrılıkçı partilere gelinince de karşımıza en güçlü üçü çıkmaktadır. Armenekan, Hınçak ve Taşnak, hem ulusçu amaçları yüzünden hem de gerekli görülürse kitlesel zorbalıklar uygulanmasını, seçilmiş insanların tasarlanarak öldürülmesini araç diye kullanmaya eğilimleri açısından Yunanistan ve Bulgaristan’da daha önce kurulmuş ve başarı kazanmış örgütlerle benzerlik göstermekte idi. Benzersiz kalan tek özellik şuydu ki; ele geçirmeyi amaçladıkları ülkede onların kendi halkı pek belirgin ölçüde azınlık oluşturuyordu.Ayaklanmacı partiler, zaman zaman, kendi amaçları için, gerek Ermenilerin gerek Müslümanların canına kıymak heveslisiydiler. Ana çizgileriyle, tasarıları, 1876 yılındaki, sonuç yönünden başarılı olmuş Bulgar ayaklanmasını taklit etmekti; Müslümanlara saldırmaları için yerel Ermenileri tahrik etmek, ya da bu işleri kendileri yapmak, bununla Ermenilerin kıyımdan geçirilmesine yol açacak bir tahrik eyleminde bulunmak, böylece de Ermeni devletinin kuruluşuyla sonuçlanacak yolda, Avrupalıların işe karışmasını sağlamaktı.Ayaklanmacılardan biri, Robert Koleji kurucusu olan Dr. Hamlin’e şöyle diyordu. “ Hınçak çeteleri fırsat bulunca Türklerle Kürtleri öldürecekler, onların köylerini ateşe verecekler ve sonra dağlara kaçacakalrdır. Öfke içinde kalan Müslümanlar ayağa kalkacak, savunmasız Ermenilerin üzerine çullanacak ve onları öylesine bir vahşetle kıyımdan geçirecektir ki, sonuçta Rusya, insanlık ve Hıristiyan uygarlığı adına, işe karışacaktır”. Dehşet içinde kalan Misyoner (Dr. Hamlin) “ bu tasarının şimdiye kadar görüp duyduğu her tasarıdan daha vahşice ve cehennemlik olduğunu” söyleyince, şu yanıtı aldı: “ Kuşkusuz size öyle geliyor, ama biz Ermeniler özgürlüğü elde etmeye azimliyiz. Avrupa, Bulgaristan’da olup biten dehşet verici olaylara sağır kalmadı ve Bulgarlara özgürlüklerini kazandırdı. Milyonlarca kadının ve çocuğun kanı üzerinde çığlıklar halinde duyulacak bizim feryadımıza da sağır kalmayacaktır. Bizim başka umudumuz yok. Bunu yapacağız” .
Derleyen :Ayşe Samiha, Kocaeli Okuyor Köşe Yazarı ve Ülke Meseleleri Masası Sorumlusu
Adalet Partisi Genel Başkanı Dr. Vecdet Öz, CHP Genel Başkanı Özgür Özel’e AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip […]
Cumhuriyet Halk Partisi Bursa Milletvekili ve Parti Meclisi Üyesi Orhan Sarıbal, beyaz et ihracatının yasaklanmasına yönelik basın açıklaması düzenledi. Sarıbal, […]
Alpay’dan AİHM kararlarına rağmen hapiste tutulanlar başta olmak üzere af çağrısı yaptı Milliyetçi Sol Parti Genel Başkanı Hüseyin Alpay, “genel […]
İl valisi Seddar Yavuz, Hıdırellez Bayramı Kutlama Mesajı Yayınladı. Vali Vali Yavuz Mesajında; Hıdırellez Bayramı soğuk kış günlerinden sonra baharın […]
DEM PARTİ Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, 1 Mayıs işçi bayramında grevdeki Mersen işçilerini ziyaret etti. Konuyla ilgili bakanlığa soru […]
İflah Olmaz İyimserlerin Eğitim’de Alternatif Yolculuğu Devam Ediyor… Kurulduğu günden itibaren çocuk haklarını hayata geçiren, katılımcı demokrasiyle yönetilen, ekolojik […]
Rekabet Kurulunun 26.07.2023 tarihli ve 23-34/644-M sayılı kararıyla Adana, Antalya ve Gaziantep illerinde faaliyet gösteren oto galerilerin 4054 sayılı Rekabetin […]
Mot Grup Bilişim Limited Şirketi’nin yeniden satıcılarının satış fiyatlarını tespit etmek ve internet satışlarını kısıtlamak suretiyle 4054 sayılı Rekabetin Korunması […]
İstanbul’un 11 bin 500 noktasında internet erişim hizmeti İBB WiFi’da kota sınırlaması kalktı. İstanbullular artık Türkiye’nin en büyük ücretsiz internet […]
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, Eyüpsultan Belediye Başkanı Mithat Bülent Özmen’e tebrik ziyaretinde bulundu. “Belediyelerimizde, değişim sürecinde dikkat etmemiz gereken çok […]
29 Nis 2024 0
Uluslarararası Strateji Uzmanı Başkanı Şener Mengene,...17 Nis 2024 0
Eylül Aşkın Türkiye Haber Portalı’nda hazırlayıp...07 Kas 2021 0
AK Parti Denizli Milletvekili, TBMM Plan ve...24 Nis 2021 0
Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın babası Rüstem Tatar...10 Ara 2020 0
Cumhurbaşkanı Tatar: “Türkiye’nin güçlü...05 May 2024 0
Cumhuriyet Halk Partisi Bursa Milletvekili ve Parti Meclisi Üyesi Orhan Sarıbal, beyaz et ihracatının yasaklanmasına yönelik basın açıklaması düzenledi. Sarıbal, […]