Son güncelleme 15 Mayıs 2024 - 17:49
24 Tem 2019 Ekonomi, Köşe Yazarları, Manşet, Sürmanşet 0
Son bölüm ise “1923-1950 Döneminde Türkiye’deki İktisadi Gelişmenin Değerlendirmesi” başlığıyla bütün kitabın bir başka açıdan özeti olma anlamını taşıyor. Bu bölümde oldukça ilginç analizler bulunmakta: Ekonomisi kapitalist dünya piyasasına göre şekillenen Osmanlı’nın siyasal egemenliği sınırlandırılarak sözde / nominal bir egemenliğe indirgendi, Yeni Türk devletinin kurulmasına öncülük eden milliyetçi güçler de Osmanlı’yı kapitalist dünya sistemiyle bütünleştiren aynı tarihsel sürecin ürünleriydi, Tanzimat’la beraber hız kazanan devlet kurumlarının Batılılaşmasına karşı direnişini Devlet ancak metropol devletlerin desteği ile aşabilmişti, Osmanlı’nın içine düştüğü yarı-sömürge statüsü toplumu çağdaşlaştırmadan yana olan yeni Türk aydınlarında anti-sömürgeci bir karakterin oluşmasında neden oldu, gibi..
‘Avrupalılaştırılmış’ eğitim süreçlerinden geçen Osmanlı askerî – sivil bürokrasisini oluşturan aydınların bağımsız bir Devlet kurduktan sonra ulus-devlet modeline göre bir kalkınma modeli aradıklarını söyleyen Sezai Tezel, Kemalist lider kadrosunun bir Türk burjuvazisinin âleti olmadığını zira belirgin bir Müslüman-Türk burjuvazisinin bulunmadığını ifade etmektedir. Liderlerin, Türkiye’deki gelişmenin kapitalist metropollerdeki sermaye çevrelerinden bağımsız olamayacağı anlayışında aydınlar ve tâcirlerle birleştiğini düşünen Yazar, Türk iktisadî milliyetçiliğinin yerli gayrimüslimleri metropollerle Türkiye ekonomisi arasındaki ayrıcalıklı konumdan çıkararak İttihatçıların yapmayı denediği gibi yabancılarla ortaklığı ‘Millileştirmek’ istediklerini seslendirmektedir.
Yukarıdaki paragraftaki temel yaklaşımlara günümüz açısından baktığımızda hem Türk ekonomisindeki gayrimüslimlerin yeri ve önemi bakımından hem de millî burjuvazi oluşturabilecek bir kalkınma modeli aramak noktasından durumun çok da değişmediği gözlenmektedir. Buna mukabil Kitabın 558. sayfasında zikredildiği gibi 1923-1950 arasında Türk bankacılığına verilen Devlet desteğiyle bankacılık sistemimizdeki yabancı sermayeli bankaların hâkimiyetine son verilmiş olsa da günümüzde yabancı sermayeli bankaların bankacılıkta yarıya yakın, yabancı sermayenin de borsada yarının çok üzerinde hâkimiyeti söz konusudur.
Sanayileşme sürecinde bir ek birikim mekanizması olarak devlet kapitalizmine başvurulmasını bir yerli burjuvazinin geliştirilmesi stratejisinin belkemiği olarak gören Yazar, devlet sektöründe yetişen kaliteli yönetici ve teknik personelin bunların eğitim masraflarına katılmamış olan özel işletmelerce ‘transfer’ edilmelerini de Devletçiliğin ekstra katkısı olarak görmektedir. Dahası 1921 – 1950 arasında kurulu 230 özel sanayi işletmesinin kurucularının yarıdan fazlasının tüccarlıktan gelmesinin de yurtdışı firmalarının bayiliği yada basit ticarî işlemlerin dışına çıkamayan sanayicilik modelinde etkisi vardır.
İthal ikamesine yönelik sanayileşmeyi hızlandırma kararının ilk aşamada devlet kapitalizmine yol açmadığını savunan Tezel, doktriner bir görüş olmaksızın Kemalist kadronun son çare olarak sanayide devlet kapitalizmine başvurduklarını ve bunun Hükümet harcamalarının genişlemesine yol açarak Dünya Buhranının etkisiyle Türk ekonomisini daraltan konjonktürün uzun sürmesini engelleyen bir sonuç ürettiğini de paylaşmaktadır. Yönetici kadronun bilhassa Savaş yıllarındaki sakar ve ikircikli uygulamalarının (Varlık vergisi, Toprak Mahsulleri Vergisi, Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu) oluşturduğu kutuplaşmanın siyasî hayatımızda hâlâ var olduğunu düşünen Yazar, Savaş sonrasında iktisat politikasındaki temel değişikliğe rağmen devlet sektörünün genişlemeye devam ettiğini de hatırlatmaktadır.
‘1923-1950 Döneminde Türkiye’deki İktisadi Gelişme Potansiyeli ve Bunun Kullanılması’ alt başlığıyla Tezel; yabancı kaynakların kullanılmasını, Türkiye tarımındaki üretken kapasite fazlasını (mevsimsel aylaklık durumu), tarımsal ailelerce sahiplenilen tarımsal fazlanın kullanılması (yeni zengin hacıağa tipi), tarımsal fazlanın iç ticaret hadlerine yansıması, tarımın eksik vergilendirilmesi ve ticaret kârları gibi konuları istatistikî detaylarıyla inceleyerek okuyucuya aktarmaktadır.
14.05.2024 İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Sabah Gazetesi’nde yer alan yalan haberle ilgili olarak , açıklama yaptı. Yapılan yazılı […]
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, İstanbul’da görev yapan yabancı ülke misyon şefleriyle, ‘Başkonsoloslar Buluşması’nda bir araya geldi. Konuşmasında, İsrail’in Filistin’in Refah […]
İSKİ, 740 milyon liralık yatırımla, Çatalca’nın atık ve yağmur sularını birbirinden ayıracak, böylece çevre kirliliği ile su baskınlarının önüne geçecek […]
CHP Kocaeli Milletvekili Prof. Dr. Mühip Kanko, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda, engelli kamu görevlilerinin emeklilik döneminde yaşadığı sorunlara […]
TBMM Genel Kurulda konuşan DEM PARTİ Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, bu iktidar olduğu sürece emeklilerin durumunun düzelmeyeceğini söyledi. […]
DEM PARTİ Grubu adına genel kurulda konuşan Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, birçok ülkenin Çin’in Uygur Türklerine yaptığı soykırımı […]
Düşük maaşlar, güvencesiz çalışma koşulları, sosyal haklardan mahrum edilen PIKTES öğretmenlerinin yaşadığı mağduriyetler saymakla bitmiyor” diyen CHP Kocaeli Milletvekili Prof. […]
Adalet Partisi Genel Başkanı Dr. Vecdet Öz, CHP Genel Başkanı Özgür Özel’e AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip […]
Cumhuriyet Halk Partisi Bursa Milletvekili ve Parti Meclisi Üyesi Orhan Sarıbal, beyaz et ihracatının yasaklanmasına yönelik basın açıklaması düzenledi. Sarıbal, […]
Alpay’dan AİHM kararlarına rağmen hapiste tutulanlar başta olmak üzere af çağrısı yaptı Milliyetçi Sol Parti Genel Başkanı Hüseyin Alpay, “genel […]
29 Nis 2024 0
Uluslarararası Strateji Uzmanı Başkanı Şener Mengene,...17 Nis 2024 0
Eylül Aşkın Türkiye Haber Portalı’nda hazırlayıp...07 Kas 2021 0
AK Parti Denizli Milletvekili, TBMM Plan ve...24 Nis 2021 0
Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın babası Rüstem Tatar...10 Ara 2020 0
Cumhurbaşkanı Tatar: “Türkiye’nin güçlü...15 May 2024 0
Kanko, Türkiye’de Her Yıl Binlerce Çocuk Kayboluyor! Çocuklarımızı çalan bu karanlık eller neden durdurulamıyor? CHP Kocaeli Milletvekili Prof. Dr. Mühip […]