Son güncelleme 3 Mayıs 2024 - 14:27
29 Tem 2018 Köşe Yazarları, Pervane MEMMEDLİ, Sürmanşet 0
Kıprıs türklerinin mücadile savaşı dastanlarda
Her milletin,ulusun bağımsızlığı, folklor ve edebiyatına büyük ölçüde yansımıştır. Çeşitli kelime türlerinde yeni eserlerin yaratılmasını teşvik eder. Osmanlı İmparatorluğu’nun bir parçası olan Kıbrıs adası 1878’de İngiltere’ye kiralandı. 1914’ten sonra İngiltere’nin tam kontrolüne geçti. 1925’te Lozan Antlaşması tamamen resmileşti.
Her yönüyle, üstünlüğünü ortaya koymada deneyim kazanmış olan İngiliz hakim tabakası yerel bir sömürge politikası yeriderek pek çok yöntemlere el atıyordu.
Resmi yazışmalarda “buyruk veren, emir alan”, sadık kulunuz, köleniz ve kimliği kırıcı bir çok sözcük ifadeler kullanılır, kamusal alanlarda yeni ve sert kurallarını uygulayaraq, ülkeyi kendiyasalarına uygun yöneltirdiler.
Tüm bunlar yerel halkın itirazına neden olur, bunun sonucu ise halk arasında dürlü, çeşitli “Talha’nın qerezi vardı bize, hiyleyle verdi bizi ingilise”, “düştüler ingilisin damına, dolabına” vb. gibi deyimler, söyləmələr oluşmaya başlıyordu.
Yabancıların koyduğu yasalara karşı çıkanlar, onlara baskı gösterenler halk tarafından sevilip alkışlanır, onların şanına türküler okunuyor, destanlar qoşulurdu.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin önde gelen kaşifi doktor İsmail Bozgurt şöyle yazıyor: “İngiliz tarzı kontrolün ardından 1878’den sonra Kıbrıs Türk destanında bir patlama meydana geldi.” I.Bozgurt, şu halk destanlarını “Hasanbullilar”, “Polis” (“Jandarma”), “Halig Arab”, “Mida”, “Gülsün Hanum” olarak adlandırıyor.
Bu destanların çoğunda, sömürge yönetimine karşı direniş, ulusal direnişe geniş ölçüde yansımıştır.
“Polis”, ( “Jandarma”) destanında çağın güncel durumu, İngiliz jandarma sisteminde ve hapishanelerdeki keyfilik, dayanılmaz ceza tedbirleri konusunda tutarlı ve inandırıcı sanatsal levhalar fazladır.
İsmail Bozkurt, bu destanın 33 şiir misradan oluşan farklı varyantlarda olduğunu bildiriyor.
“Halid Arab” ve “Gülsün Hanum” eposu, 1920 ler toplumunun geleneği, halkın hane ve kültürel özellikleri, vb. genel bir fikir üretme açısından çok önemlidir.
“Mida” destanında, meşhur bir Kıbrıs Türk kanun kaçağının yaşam olayları ana konudur.
Kıbrıs Türklerinin en yaygın ve bugüne dek de dillerde dolaşan, üzerinde araştırmalar yapılan destanı “Hasanbullilər” dir.
Dastan, yukarıda bahsedildiği gibi, İngiliz sömürge yönetiminin tarzına karşı halkın protestolarının bir tür sanatsal yansımasıdır.
Destan İngilizlerin haksız suçlamalarına maruz kalan ve onları yıldırmak için yıllardır dağlara sürülen üç kardeş hakkındadır. Bu üç kardeşin – Hasan, Mehmet ve Hüseyin’in yabancılara karşı mücadelesi sadece Kıbrıslı Türkleri değil, Rumlar arasında da yayılmış halk içerisinde olanlarla ilgili hem Türk, hem Yunanca destanlar oluşmuştu.
Hosni, güzel bir tüfek atacağım
Bir tarafa on düşman satıyorum
Insanları bir arada tutuyorum
Bitirəlim, ortalığı yakalım
Bize qarşı çıkan varsa, bakalım!
Hüsnü der ki, güzel silah atarım
On düşmani bir qurşuna satarım
İnsanları bir-birinə kataram
Kaçakların yaşam tarzı, karakteri, inançları ve inançları destanda geniş yer alır:
Zann etməyin biz şeytanız,
Biz er oğlu er müselmanız,
Ya vurulur, qurtuluruz bu candan,
Ya vurur, çekiliriz bu meydandan!
Diyerek, bu kardeşlerin İngiliz hükümdarlarına karşı çıkıyor, Kıbrıs Türklerinin sallnamelerini yazıyorlar.
Destanların tarihi geçmişten çok uzak değildir. Genellikle destanı destan yapmak için uzun bir zaman aralığına ihtiyaç vardır.
Destana sahip olmak her halkın payına düşmüyor. Bir milletin destanı olması için onun eski geçmişi ve tarihinde unutulmaz olan, büyük savaşlar hafızasına nesiller boyu meşgul eden olayların meydana gelmesi gerekir. Kıbrıs Türk Türklerinin destanı 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında tarihi olayları yansıtıyor.
Bir milletin destanı olmak için, antik tarihi ve tarihinde unutulmaz olayları ve büyük savaşları nesiller boyunca yer almalıdır. Kıbrıs Türklerinin destanı 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında tarihi olayları yansıtıyor.
İl valisi Seddar Yavuz, Hıdırellez Bayramı Kutlama Mesajı Yayınladı. Vali Vali Yavuz Mesajında; Hıdırellez Bayramı soğuk kış günlerinden sonra baharın […]
DEM PARTİ Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, 1 Mayıs işçi bayramında grevdeki Mersen işçilerini ziyaret etti. Konuyla ilgili bakanlığa soru […]
İflah Olmaz İyimserlerin Eğitim’de Alternatif Yolculuğu Devam Ediyor… Kurulduğu günden itibaren çocuk haklarını hayata geçiren, katılımcı demokrasiyle yönetilen, ekolojik […]
Rekabet Kurulunun 26.07.2023 tarihli ve 23-34/644-M sayılı kararıyla Adana, Antalya ve Gaziantep illerinde faaliyet gösteren oto galerilerin 4054 sayılı Rekabetin […]
Mot Grup Bilişim Limited Şirketi’nin yeniden satıcılarının satış fiyatlarını tespit etmek ve internet satışlarını kısıtlamak suretiyle 4054 sayılı Rekabetin Korunması […]
İstanbul’un 11 bin 500 noktasında internet erişim hizmeti İBB WiFi’da kota sınırlaması kalktı. İstanbullular artık Türkiye’nin en büyük ücretsiz internet […]
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, Eyüpsultan Belediye Başkanı Mithat Bülent Özmen’e tebrik ziyaretinde bulundu. “Belediyelerimizde, değişim sürecinde dikkat etmemiz gereken çok […]
Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) […]
TÜRK-İŞ tarafından bu yıl 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü kutlaması Bursa’da yapıldı. Haberi Paylaşabilirsiniz sevgili emekçi kardeş Konfederasyona […]
Kıbrıs’ın Sahibi Biziz Prof. Dr. Ata Atun Bir dönemin ağızlardan düşmeyen cümlesiydi bu. Arkalarını Atlantik İttifakına ve Hristiyan dünyasına […]
29 Nis 2024 0
Uluslarararası Strateji Uzmanı Başkanı Şener Mengene,...17 Nis 2024 0
Eylül Aşkın Türkiye Haber Portalı’nda hazırlayıp...07 Kas 2021 0
AK Parti Denizli Milletvekili, TBMM Plan ve...24 Nis 2021 0
Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın babası Rüstem Tatar...10 Ara 2020 0
Cumhurbaşkanı Tatar: “Türkiye’nin güçlü...03 May 2024 0
İl valisi Seddar Yavuz, Hıdırellez Bayramı Kutlama Mesajı Yayınladı. Vali Vali Yavuz Mesajında; Hıdırellez Bayramı soğuk kış günlerinden sonra baharın […]